Μαθαίνοντας για την εξάρτηση από ουσίες

Η εξάρτηση από ουσίες είναι νόσος του εγκεφάλου, χρόνια και υποτροπιάζουσα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και ταυτίζεται πλέον με το Αλσχάιμερ, την αρτηριακή πίεση, τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τη νόσο του Πάρκισον, και με τις καρδιοπάθειες.

Η νόσος Δ. Χ. Ο. χαρακτηρίζεται από επιθυμία, εμμονή και καταναγκασμό. Δεν είναι μια ηθική ανεπάρκεια του ατόμου. Όπως δεν κατηγορούμε κάποιον που έχει γρίπη, ή καρκίνο, για τα συμπτώματά του, έτσι πρέπει να είναι και για κάποιον που έχει αυτή τη νόσο. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία για πολλούς να συλλάβουν αυτή την ιδέα.

Η Αμερικάνικη Ιατρική Ένωση π.χ. ,  μετά το 1956 αναγνώρισε τον αλκοολισμό σαν ασθένεια, παρατηρώντας πως ήδη από το 1900 τα συμπτώματα ήταν έντονα.

ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

Η συνεχόμενη και καταναγκαστική χρήση, προξενεί συνεχή αποδιοργάνωση στην προσωπική, κοινωνική, πνευματική και οικονομική ζωή του ατόμου και παρ όλες αυτές τις συνέπειες το άτομο δεν σταματά να κάνει χρήση ακριβώς επειδή διέπεται έντονα από τον μηχανισμό της άμυνας και της εκλογίκευσης.

Τι γνωρίζουμε για την ασθένεια;

1. Μπορούμε να την περιγράψουμε ως μια ασθένεια με ψυχαναγκασμό, εμμονή και έντονη επιθυμία. Ο καταναγκασμός είναι ανάρμοστος, απρόβλεπτος, υπερβολικός και σταθερός. Υπάρχει πολικότητα στις συμπεριφορές και παραλογισμός.
2. Η ασθένεια είναι άμεση και προκαλεί συνέπειες.

Από έρευνες έχει αποδειχθεί, πως το αλκοόλ εμπλέκεται στο 25% με 50% των εισαγωγών στα νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία. Στις συνέπειες της χρήσης συγκαταλέγονται και η γαστρίτιδα, η κύρωση του ήπατος, η εκφύλιση των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου, αλκοολική μυοπάθεια, ανικανότητα στους άνδρες και προβλήματα περιόδου στις γυναίκες. Ο νοητικός εκφυλισμό, το τρομώδες παραλήρημα, αλλά και οι καρδιακές ασθένειες που σχετίζονται άμεσα με τον αλκοολισμό, εμπεριέχονται και αυτές στις συνέπειες της χρήσης.

Εκτός από τα ζητήματα υγείας, που προκύπτουν και πολλές φορές είναι μη αναστρέψιμα, δημιουργούνται και έντονα προβλήματα στο οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, ανάμειξη σε τροχαία ατυχήματα, έντονη εναλλαγή συντρόφων χωρίς προφυλάξεις, κακοποίηση στις σχέσεις και ακυβερνησία. Συνέπειες οι οποίες επιδεινώνονται όσο συνεχίζεται η κατάχρηση.

Πιο συγκεκριμένα από τοξικές ουσίες όπως η ηρωίνη, πολλές φορές συναντάμε το AIDS, ή την ηπατίτιδα C που στην αρνητική της εξέλιξη, οδηγεί σε κύρωση ή και καρκίνο του ήπατος.

Στην ενέσιμη χρήση έχουμε έλκη και γάγγραινα, ενώ στη χρήση από τη μύτη έχουμε συχνές ρινορραγίες. Από την καπνιστή χρήση συναντάμε έντονα αναπνευστικά προβλήματα και βέβαια δεν μπορούμε να παραλείψουμε πως τα τελευταία χρόνια έχουμε έντονα ψυχωτικά φαινόμενα που πολλές φορές οδηγούν στον εγκλεισμό σε ψυχιατρεία. Μιλώντας για παραλογισμό, αναφέρουμε σαν παράδειγμα πως έχουν εμφανιστεί χρήστες που δήλωσαν πως προσπάθησαν επίτηδες να κολλήσουν AIDS, για να παίρνουν κάποιο επίδομα που θα τους εξασφάλιζε τη δόση τους. Η ακυβερνησία, η παραίτηση, η απομόνωση, η κατάθλιψη (κοκαΐνη), το έντονο στερητικό σύνδρομο, η βιαιοπραγία και οι έντονες απειλητικές συμπεριφορές.

3. Η ασθένεια ακολουθεί προβλέψιμη και προοδευτική πορεία.

( όλα τα παραπάνω κλιμακώνονται από την ώρα που εγκαθίσταται η εξάρτηση και συνεχίζεται η χρήση)

4. Η ασθένεια είναι μόνιμη και χρόνια.

Το μοντέλο Μινεσότα και γενικότερα η προσέγγιση των 12 Βημάτων, πρεσβεύει τη δια βίου πλήρη αποχή από οποιαδήποτε ουσία που μεταβάλλει τη συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου που εμπλέκεται στη Δ. Χ. Ο., διότι θεωρείται αδύνατο να αποκτηθεί ακόμα και κάποιος στοιχειώδης έλεγχος της όποιας χρήσης.

5. Η ασθένεια είναι θανάσιμη. Συνήθως εάν δεν αναχαιτιστεί η ασθένεια, το τέλος είναι φυλακές, ιδρύματα, ή θάνατος (βιολογικός και πνευματικός). Ο θάνατος από τροχαίο, AIDS, ηπατίτιδα, αυτοκτονία, είναι μοιραία εξέλιξη για κάποιους εξαρτημένους.
6. Η ασθένεια επιδέχεται νοσηλείας και ανάρρωσης.

Το μόνο που χρειάζεται, είναι να παραδεχτεί ο εξαρτημένος το πρόβλημά του και να αναζητήσει βοήθεια. Σε αυτή την περίπτωση, τα στατιστικά είναι πολύ καλά.

ΣΥΓΚΙΝΗΣΙΑΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ

Η εξάρτηση από αλκοόλ και τοξικές ουσίες, είναι μια ξεχωριστή αρρώστια, λόγω του συγκινησιακού συνδρόμου που εμπλέκεται εδώ. Ο εξαρτημένος δεν έχει επίγνωση της αρρώστιας του και ουσιαστικά εξανεμίζει την ικανότητα της συνείδησης, να αναγνωρίσει την ασθένεια, μέσω της άρνησης και της εκλογίκευσης, αλλά και με τη «βοήθεια» του απατηλού συστήματος της εξάρτησης.

ΤΟ ΑΠΑΤΗΛΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

Εδώ μιλάμε για το σύστημα που στηρίζει τη συντήρηση της εξάρτησης. Ο μηχανισμός σε ψυχικό και συναισθηματικό επίπεδο, που βοηθάει το χρήστη στη καταστροφική του πορεία. Θα εξερευνήσουμε λοιπόν ένα δυνατό μηχανισμό άρνησης που αποτελείται από κάποιους υπομηχανισμούς, είτε πρόκειται για εξάρτηση από αλκοόλ, είτε από άλλες τοξικές ουσίες.

Στο ασυνείδητο του εξαρτημένου έχουν  εγκλωβιστεί συναισθήματα ντροπής, ενοχών και τύψεων, το σύνολο όμως των παραπάνω μηχανισμών, τον εμποδίζει να δει τη πραγματική διάσταση της εξάρτησής του. Έτσι λοιπόν στα ενδιάμεσα διαστήματα που ο εξαρτημένος μπορεί να μένει «καθαρός», όλα αυτά τα συναισθήματα γίνονται πολύ βασανιστικά, οπότε αμέσως αυτό που ξέρει και μπορεί να κάνει, είναι να σκεφτεί πως θα καταφέρει να τα παγώσει, να τα αναισθητοποιήσει, ακριβώς επειδή δεν μπορεί να τα αντέξει. Και εδώ ακριβώς είναι που πολλές φορές λέμε πως ο εξαρτημένος πληρώνει ένα συγκινησιακό κόστος, που τον κρατάει στο φαύλο κύκλο της ίδιας της εξάρτησης, δίνοντάς του όμως τη ψευδαίσθηση, πως εκείνος τελικά λυτρώνεται από αυτό που δεν μπορούσε να αντέξει.

ΟΙ ΥΠΟΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ

Μιλώντας για αυτό το σύνολο των μηχανισμών θα αναφερθούμε σε κάποιους που διαδραματίζουν αρκετά σημαντικό ρόλο.

Τα κενά μνήμης (black outs) και η απώθηση είναι κάποιοι από αυτούς μηχανισμούς.

Η ανάκληση: θυμάται με επιλεκτικό τρόπο ένα επεισόδιο μέθης, ή κατάχρησης ουσίας. Αρνείται ότι λειτούργησε με άσχημους και απαράδεκτους τρόπους, π. χ.  ότι οδήγησε επικίνδυνα και απείλησε τους υπόλοιπους επιβάτες όταν πήγαν να του κάνουν παρατήρηση. Υπερασπίζεται την εικόνα του μέχρι τέλους, ισχυριζόμενος για παράδειγμα πως οι άλλοι είναι υπερβολικοί και πως το αυτοκίνητο δεν έπαθε τίποτα, ή ακόμα και πως είχε καλύτερη διαύγεια ακριβώς επειδή είχε πιει. Δεν έχει καμμία ανάμνηση για τα μπερδεμένα λόγια του, τις υπερβολικές χειρονομίες του, τη φλυαρία του και τις τραβηγμένες συμπεριφορές του. Το μόνο που θυμάται είναι πως «ήταν η ψυχή του πάρτυ», και είναι απολύτως σίγουρος για αυτό.

Η προβολή: ο θυμός με τον εαυτό του, αλλά και η γενικότερη ανικανότητά του, και η ανεπάρκειά του, προβάλλονται στους άλλους. Θυμώνει πολύ με όλους γύρω του, και οι σκέψεις του χαρακτηρίζονται από ένα μοτίβο του «οι άλλοι φταίνε», όπως για παράδειγμα, «αν χωρίσω θα είμαι καλύτερα», «το αφεντικό μου φταίει για όλα», «τα παιδιά μου, δεν μου αφήνουν χώρο να αναπνεύσω», κ. λ. π.

ΕΝΤΟΝΕΣ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ

1. Έντονη προσδοκία των ευφορικών αποτελεσμάτων της ουσίας
2. Το άτομο δυσανασχετεί όταν μπαίνει οποιοδήποτε εμπόδιο στη ρουτίνα της χρήσης.
3. Το άτομο παρουσιάζει μεγαλύτερη αντοχή, οπότε κάνει χρήση σε όλο και μεγαλύτερες ποσότητες αλκοόλ, ή άλλης ουσίας, έτσι ώστε να επιτύχει τα καλύτερα αποτελέσματα.
4. Χρησιμοποιεί όλο και μεγαλύτερη εφευρετικότητα, για να βρει τρόπους και μεθόδους για να πιει.